Nr 8. Licht in de duisternis, Pictura Groningen, mei 2025

Nummer acht is gemaakt tussen zondag 25 mei en zondag 1 juni 2025, 330 cm breed en 280 hoog. We waren welkom bij het Kunstlievend Genootschap Pictura (sinds 1832), hoek Walburgstraat, Martinikerkhof, hartje Groningen.

Vantevoren hadden we wat op en neer gemaild omdat we een inhoudelijk plan in moesten dienen en dit voor een commissie mochten bepleiten. De commissie had het plan amper gelezen en was toch tevreden. We kregen een week een zaaltje met mooi licht. Maandagochtend beginnen, zondag een feestelijke afsluiting. In de middagen was Pictura open en kwamen er bezoekers. In totaal zagen pakweg honderd mensen het schilderij. klaar, of in wording.



Maandagmorgen 10 uur. We zijn welkom in een middeleeuws gebouw op een steenworp van de Martinitoren. Sinds 1832 is het eigendom van het Gronings Kunstlievend Genootschap Pictura. Er wordt een andere tentoonstelling uitgeruimd. Wij spannen ons doek op, op de oude latten van de Koppensnellers, wereldschilderij # 7 van vorig jaar, ook in Groningen gemaakt bij Bart Vos. Ditmaal is ons doek donkerblauw gegrond, het laatste stukje linksonder is zwart, want de blauwe verf was op. Het afplakken van vloer en muren vraagt nog even wat tijd. Een biertafel is ideaal als verftafel en beginnen maar.

Dag 1 Van niets naar iets




Echt geweldig licht, prima werkplek naast de kelder, annex het gereedschapshok. Directeur Diederik van der Meiden loopt er vaak naar toe want er moet opgeruimd worden.
Schilderen. Jan Piet schildert meteen een kwal en veel handschriftachtige krabbels. Roeland schildert een gele lemniscaat, zo groot als het doek. Er ontstaan de eerste grote en kleine vormen. Kubus-achtigen en een grote groene mensachtige. We eten krentenbollen met kaas. Tijd voor de eerste foto. Twee horizontale lijnen volgen, in geel de letters MYR, vrede in het Russisch of is het MIR? Ze worden gewist wat een geel gebied midden boven oplevert. De woorden ‘leven, dood, doen’ duiken op. Woorden houden nooit lang stand, het is een schilderij geen gedicht, vindt Jan Pieter, maar er gelden geen beperkingen.

Witte verf is belangrijk op dit donkere doek. Groen en rood nu ook. Kleur maar nog geen vrede of ordening. Contrast, dat is lastig, de acrylverf droogt op de donkere ondergrond soms slecht zichtbaar op. Witte onderschildering maken misschien? De kaart van Europa, bestelling van Jan Pieter. Komt morgen. We zijn moe, reeds.

Dag 2 Een zwaardvis in de Middellandse zee.



Een vriend vroeg naar ons thema. We haddden die titel, licht in de duisternis, we spraken eerder over de tiendensprong en het heelal, maar het is toch vooral beginnen, erover praten, ideeën omzetten in verfstrepen en verfvlakken Natuurlijk groeien, licht in de duisternis.
 
Roeland begint voortvarend aan Europa, links in beeld vooral en de Middellandse zee als het centrum van het schilderij. Onderin een flink stuk Afrika. Koppen, wat heerlijk om ze te schilderen, schetsen. Hoe krijgen we het schilderij op kleur? ‘Wij zingen over’. Alweer tekst in beeld, maar Roeland is er ontevreden over. Eerst sneuvelt het woord over, ‘wij zingen’ houdt nog even stand. Wij dansen over het doek. Alles kan, wat toch niet bevalt verdwijnt weer.

Een gele ster wordt in stappen een Sovjetster. Er zwemt een zwaardvis onder Griekenland. Een bootje met vluchtelingen vaart terug, naar Turkije.Het land wordt langzaam groener en geler, de Zwarte Zee verandert in een schapenkop van Karel Appel.

Diederik laat ons de 16de eeuwse kelder zien. In het gebouw wordt nu de piano gestemd. Abstract schilderen bestaat niet. Bestaat er abstracte muziek?


Dag 3 De generaal en het busje

Ondanks onze bedenkingen houden de hoofden, links midden in beeld,  stand, de zwaardvis daarentegen is ondergedoken in de verf. Er komt wel van alles bij, zoals een zwarte generaal uit vroeger tijden, waarvan het portret recent door Trump is verwijderd, een stoet vluchtelingen in Afrika, een busje richting Mongolië boven in beeld, een partij zwemvesten en een rode balk, meer dan een rode lijn, hier mag nog wat mee gebeuren.  In Rusland duikt een man op met een gasmasker. Bovenin Schotland schildert Jan Piet een nichtje.

Diederik laat weten dat we in de voorruimte de Koppensnellers, het schildrij uit 2024) op kunnen hangen. Dat is geweldig. Jan Piet haalt onmiddellijk het opgevouwen doek uit de opslag. Heerlijk dat het er nu hangt en we zien meteen zowel de verschillen als de overeenkomsten. Ons nieuwe schilderij heeft een ander, actueel verhaal. Wat zijn herhalingen en wat is onderdeel van onze gemeenschappelijke karakteristiek? Ja, we schilderen graag portretten. Het schilderij is steviger geworden. Meer samenhang.

De eerste bezoekers stappen binnen. Ze komen van Oog TV voor een item dat ze vrijdag uitzenden. Leuk, over ons werk praten. Wat schilderen jullie, hoe werkt dat, jullie samen schilderen? Het verhaal wordt Europa, vluchtelingen, ‘optimisme zonder hoop’ en vooral ook plezier.

Dag 4 Een handje helpen

Best veel gebeurd vandaag. Het schilderij krijgt definitief vorm. De generaal heeft body gekregen, net als de voetballer. De laatste kijkt het beeld uit. Hoort hij er wel bij? Zijn naar wit verlopende shirt gaat over in de lucht boven het middeleeuwse Pictura-pand, rechtsonder. Dit is de plek waar het schilderij is ontstaan en dus als het ware de bron.

Jan Pieter heeft een portret van Roeland geschilderd over het paarse hoofd in het midden van het schilderij. De rode balk is eenrode loper geworden voor een stoet witte vredesactivisten. In de Middellandse zee zwemt nu een walvis en er zijn twee ogen toegevoegd, die tegelijkertijd koplampen kunnen zijn. Details, er zijn heel veel kleine dingen verbeterd en soms ook toegevoegd. Een hand in Noorwegen, gordijntjes in de bus, een paal in de tent, de boeg van een boot, rechtsonder. Licht donker verbeteringen, meer contrast.

Tot slot de zon, midden boven, licht in de duisternis, maar ook de noorderzon, waarmee je kunt vertekken. Zes bezoekers vandaag, vier bekenden. Gisteren vijftien, geturfd, zichtbaar in Normandië. In de kleine ruimte houdt het schilderen eigenlijk meteen op, zodra er bezoekers zijn. Kijken en praten. De ochtenden bieden de rustigste schildertijd.
Op de valreep verschijnt er weer een lemniscaat, ditmaal wit en klein, in het hart van het schilderij. Klaar? Is de cirkel rond? Nog niet. Morgen nog een slotdag en zaterdag misschien een vernislaag want acrylverf op een donker doek, mwahh.



Dag 5 Evenwicht en samenhang

Min of meer de laatste dag met zo’n tien bezoekers. Linksonder schildert Jan Piet een kinderfoto van zijn zoon Mees, die zo dadelijk komt kijken. Centraal schildert Roeland de tekening die hij vanochtend van Jan Piet maakte. We staan er nu allebei op. Opnieuw veel verbeteringen, verbindingen, doorzettingen, uitwerkingen. Esthetische oplossingen, body, lichtjes, telefoonschermpjes, maar wat is mooi?

We hebben helder geformuleerd hoe we werken: Spontaan beginnen en vervolgens associatief en intuïtief verder gaan. Ieder met ruimte voor zijn eigen ding en tegelijkertijd ook er over praten. Als kijker zie je alleen de bovenste laag van het schilderij, maar je ziet niet wat we hebben weggeschilderd. Stukjes schilderij die wij nog wel weten en ook meewegen.

Soms blijft nog een goed detail staan als een soort herinnering Zo dragen alle verfstreken bij aan het uiteindelijke resultaat. Wat wij in gesprekken hebben verworpen, dat zie je al helemaal niet meer. Geen Zelensky portret, geen regenboog bijvoorbeeld. Een schilderij is een illusie. Feitelijk zie je alleen alleen wat het is, streep, vlek, kleur, vlak, verf.

In zekere zin is dit schilderij ook een metafoor voor het leven. Ieder moment bouwt immers voort op alle voorafgaande gebeurtenissen en keuzes. Lichtlijnen verbinden heden en verleden, cirkels worden koplampen en onderin ook een zonnetje. Details, het getal 8, een staande lemniscaat en dit is wereldschilderij nummer acht, licht in de duisternis.
Tot slot nog een witte lijn, contour van een voorruit. De Middellandse Zee is opeens een dikke auto met een boot vol vluchtelingen als grille.